سنگ شکن‌های خوراکی در طب سنتی ایران

سابقه وهدف: بر اساس شواهد تاریخی، بیماری سنگ کلیه یکی از بیماری هایی است که از گذشته های دور مورد ابتلا انسان بوده است،و پیشینیان برای درمان آن از روشهای مختلف استفاده می‏کرده اند. در کتاب‏های معتبر طب سنتی، فصل مستقلی به بیماری سنگ کلیه اختصاص داده شده است. برخی از این کتاب‏ها قدمتی بیش از هزار سال دارند. غالب آنها به اتیولوژی، علائم و درمان سنگ کلیه پرداخته‏اند. این مطالعه با هدف یافتن پاسخ این سوال انجام گرفت که آیا امروزه می توان از روشهای کم عارضه تر، موثرتر و ارزان تری برای خارج کردن برخی از انواع سنگ کلیه استفاده نمود یا خیر؟ مواد وروش ها: این تحقیق یک مطالعه کیفی است. منبع تحقیق آن پنج کتاب معتبر در طب سنتی ایران می‏باشد. این کتابها در قرن نهم، دهم، و یازدهم میلادی تالیف شده‏است. مطالب این کتب در ارتباط با درمان سنگ کلیه ابتدا از نظر محتوا، تجزیه و تحلیل (contenet Analysis) و سپس دسته بندی (Formulation) شده است. یافته ها: این پنج حکیم ایرانی معتقدند برخی از داروها به طریق خوراکی پس از جذب سیستمیک و ورود به گردش خون کلیوی بر سنگ کلیه اثر کرده و آنها را حل می‏کنند. آنها نام این داروها را "مُفَتِّت" نامیده‏اند. این دارو ها متنوع بوده و در طبیعت دارای سه منشا معدنی، گیاهی و حیوانی می‏باشند. نتیجه گیری: براساس شواهد تاریخی مکتوب، برخی داروها از طریق خوراکی می‏توانند بر روی سنگ کلیه مؤثر باشند و آنها را حل کنند. این پنج حکیم ایرانی داروهای متعددی با این خصوصیت معرفی کرده‏اند. با توجه به مراتب علمی آنها در عصر خود، و نیز با توجه به اینکه آنان در قرون مختلفی زندگی می‏کرده‏اند، باید به نظر آنان توجه نمود. با توجه به شیوع بالای بیماری سنگ کلیه در جوامع بشری پیشنهاد می شود با طراحی مطالعات کارآزمایی بالینی اثر بخشی برخی داروهایی که مورد اتفاق نظر آنان بوده مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد.